SAVUNMA MEKANİZMALARI

Savunma Mekanizmaları Nedir?

Savunma mekanizmaları, bireylerin rahatsız edici düşünceler ve duygular başa çıkmak amacıyla bilinçsizce; genellikle de çocukluk zamanlarında geliştirdikleri psikolojik stratejilerdir. Spesifik bir duruma karşı oluştukları için geri kalan hayatta işlevsel olmayabilirler. 

Sigmund Freud’un psikanalitik kuramında önemli bir yer tutan bu mekanizmalar, egonun çatışma ve kaygıyla başa çıkmasına yardımcı olurlar.

Kişilik; psikanalitik teoriye göre, “id, ego ve süperego” adında üç temel unsurdan oluşur. “İd” doğuştan var olan ve bilinç dışındaki içgüdüleri ve arzuları temsil eder. “Süperego” ise toplumdaki ahlaki ve etik değerleri benimsemiş, kişinin vicdanını şekillendiren ve yönlendiren yapıdır. Bu iki yapı arasındaki dengeyi sağlayan “ego” ise bilinçli olarak işlev görür, id’in isteklerini süperego’nun kurallarıyla uyumlu hale getirmeye çalışır ve kişinin dengeli bir yaşam sürmesine yardımcı olmaya çalışır. 

Savunma mekanizmalarının birden çok çeşidi varsa da bazıları oldukça yaygındır.

Bastırma

İnsana dayanamayacağı kadar acı veya hüzün veren fikirlerin, anıların, çatışmaların bilinç dışı şekilde otomatik olarak bastırılması yani unutulmasıdır. 

Yansıtma

Kişi kendisine ait olan kabul edilemez arzularını, duygularını veya motivasyonlarını başka birine veya başka bir nesneye yansıtır.

Yüceltme

Olumsuz veya istenmeyen dürtülerin, onlar yerine kabul edilebilir veya daha yararlı bir seçeneğe yöneltilerek yüceltilmesidir.

Ayrışım

Kişiye acı veren bir durum, anı ya da hissin kişinin duyarlılığından ayrışmasıdır. 

Gerileme

Kişinin stres altında kaldığı bir durumda, bununla başa çıkabilmek için daha önceki bir gelişim aşamasında dönmesi durumudur. Örneğin yetişkin bir birey yoğun kaygı anında çocukluğunda yaptığı davranışlara (ağlamak, kaçmak, mızmızlanmak vb.) geri dönebilir. 

Berk Karaoğlu

Uzman Klinik Psikolog – Aile Danışmanı 

Özel Berk Karaoğlu Aile Danışma Merkezi