SOSYAL FOBİ

  Sosyal fobi, önemli kaygı bozuklukları arasında gelir. İstatistiklere baktığımızda en sık görülen psikiyatrik hastalıklardan biri olduğunu söyleyebiliriz. Her fobide olduğu gibi sosyal fobi de insanın hayatını çekilmez hale getirebilir. Sosyal fobisi olanlar, insanların önünde aşağılanmaktan, gülünç duruma düşmekten  ve onlara rezil olmaktan fazlasıyla endişe duyarlar. Heyecanlandıklarını belli edecekleri (ayak titremesi, ses incelmesi gibi durumlar) korkusuyla toplum önünde konuşmak oldukça kaygı verici bir durum olarak görülebilir. Olmamış senaryolar bile günlerce korku ve kaygı kaynağı olabilir. Bu kaygı ile toplum içine çıkıldığında herkes tarafından izleniyormuş ve her hareketi değerlendiriliyormuş hissiyatı doğması da çok da şaşırılacak bir durum değildir.

  Sosyal fobiyi kısaca tanımlamak istersek; kişinin başkalarının gözünün önünde  (değerlendirilebileceği bir konumda) olduğu toplumsal durumlardan kaçınma isteği olması, korku ve kaygı duyması olarak tanımlayabiliriz. Aynı zamanda eleştirilme, seyredilme ve yargılanma korkusu da diyebiliriz.

Bu durumlara örnek olarak:

-Karşılıklı konuşma, tanımadık insanlarla aynı ortamda bulunma gibi toplumsal etkileşmeler,

-Gözlenme hissiyatı veren durumlar (yemek yerken, telefonla konuşurken vs.)

-Spor müsabakalarında bulunmak, konuşma yapmak, sunum yapmak gibi toplum önünde sergilenen durumlar’ı

örnek gösterebiliriz.

  Böyle durumlar her zaman hayatımızdadır. İçinde bulunduğumuz dünya düzeni sonucunda hepimiz toplumun bir parçası olmak durumundayız. Böylelikle de hepimiz için sosyal ortamlarda bulunmak kaçınılmazdır. Kişide bulunan Sosyal fobi , kişiye bu ortamları çekinilmez hale getirir. Kişi ya bu durumda ya ortamdan uzaklaşır ya da yoğun bir korku ve kaygı ile bu duruma katlanmak durumunda kalır. Bu durum bir anlık çekinme ve kaygı ile karıştırılmamalıdır. Sosyal fobi sürekli bir durumdur.

Sosyal Fobinin başlıca belirtileri

  Her fobide olduğu gibi SF’de de bazı bedensel durumlar ortaya çıkabilir bunlar:

-Yüz kızarması

-Nefesin daralması

-Kaslarda gerginlik

-Midede rahatsızlık hissi

-Ağız kuruluğu

-Kalp atış hızında artış

  SF durumlarında kişinin aklında sürekli kötü ve kaygı verici düşünceler geçebilir, bunlar:

-‘Bunu yapamam.’

-‘Bu konuda yetersizim.’

-‘Sevilmeyi hak etmiyorum.’

-‘Asla hata yapmamalıyım, her zaman mükemmel olmam gerekir.’

ve özellikle SF kısır döngüye sokabilecek bir düşünce olan ‘ Kaygılı olduğumu kimsenin anlamaması lazım.’ düşüncesidir.

Sosyal Fobi Neden Ortaya Çıkar?

  Çoğu ruhsal problemde olduğu gibi SF’de de kalıtsal özelliklerin rolü bulunur. Fizyolojik nedenlerine bakacak olursak özellikle beyinde serotonin azlığı da SF’ye yol açabilmektedir. Ayrıca çevresel etkiler de göz önünde bulundurulmalıdır. Yaşanan örseleyici olaylar SF’ye tetikleyici durumuna gelmiş olabilmektedir. Kişinin içinde yetiştiği aile ortamı da önemli bir etkendir. Aşırı koruyucu, katı, duyusal sıcaklıktan yoksun anne-babaya sahip bireylerde SF görülme oranı azımsanmayacak derecededir. Çünkü kişiye başarısızlık, yetersizlik duyguları yerleşmesiyle ileride toplum içinde büyük kaygı ve sıkıntılar çekmesi olağan bir durum olur.

Sosyal Fobim mi var yoksa sadece çekingen bir tip miyim?

  Çekingenlik her insanda olabilecek bir özelliktir. Toplum önüne çıkmadan önce ‘Şunu yaparsam rezil olur muyum?’ gibi düşünceler normaldir ve insanı içten içe motive edebilir. Eğer bu düşünceler korkunun yanı sıra kaçınma ve işlevselliğimizi kaybetme boyutunda karşımıza çıkıyor ise buna sosyal fobi diyebiliriz. Ayrıca ortada gerçekten korku ve kaygı durumu olan konularda çekingenlik yapmamız gayet normalden bunun aksine sosyal fobisi olan insanlar korku ve kaygılarının mantıksal olmadığını bilirler. Mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır.

Sosyal Fobi için Terapiler

  Kişinin durumu ( SF başlangıç yaşı, kişinin tedavi olma isteği, diğer ruhsal problemler vb.) göz önüne alınarak, danışana ilaç tedavisi ve psikoterapi uygulanabilir. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) sosyal fobi üzerinde kullanılan bir terapidir. Kişinin kaygı duyduğu durumları tanıma, düşüncelerini anlama ve bunlarca baş etme stratejileri geliştirilir. Aile ve grup terapisi de yerine göre kullanılabilir. Ayrıca etkili bir terapi yöntemi olan EMDR terapisi uygulanabilir. EMDR terapisini ayrıca incelemek için aşağıdaki linkten ulaşabileceğiniz makalemizi de okuyabilirsiniz:

https://www.izmiremdrterapisi.com/icerik/7/sosyal-fobi-ve-emdr-terapisi

Uzm. Klinik Psikolog M. Berk KARAOĞLU

Aile Danışmanı