EMDR TEDAVİSİ

Günümüzde çokca merak edilen EMDR’ın (Eye Movement Desensitization and Reprocessing- Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) ne olduğunu açıklamadan önce bireylerin günlük yaşamda rahatsız olduğu duygu ve düşüncelerin kaynaklarına kısaca bakalım.

Beynimiz Travma Esnasında Nasıl Çalışır?

Beynimiz, travmatik bir olay karşısında vücudun en yüksek performansı sergileyebilmesi için detaylı bilgiyi alma görevini devre dışı bırakır. Bu durum travmatik anının çarpık ya da dağınık olmasına neden olur. Aynı şekilde beyin, günlük yaşamda bizi korumak ve iyiye gitmemizi sağlamak için ve koruyucu önlem amacıyla sağ beyin ve sol beyin arasındaki bağlantıyı keserek bireyin yaşadığı travmatik olayı dağınık ya da eksik kaydetmektedir. Fakat yine koruyucu olarak birey bir daha aynı durumu yaşarsa ya da yaşamadan önce “tedbir al” demek için uyaranlara karşı travmatik olay karşısında kişinin yaşadığı duygular aynen kaydedilir. Birey, travmatik olayı zihninde canlandırdığı geçmişe dönüşlerle tekrar tekrar yaşadığı fakat bu anılar dağınık ve bir o kadar da canlı duygular barındırdığı için travmatik yaşantıyla başa çıkmakta zorlanır. Aynı zamanda erken dönem anılarının hala devam eden etkisi ve mevcut uyanaranlardan kaynaklanan bu anılarla şekillenmiş, olumsuz duygu ve inançlar açığa çıkar ve kişinin geçmiş anılarla bağlantılı şekilde davranmasına neden olur. 

Emdr Nasıl Bir Yaklaşımdır?

Emdr, bu noktada bireyin yaşadığı travmatik yaşantıyla başa çıkmasında yardımcı olmak amacıyla geliştirilmiş, bir takım psikoloji yaklaşımını da içinde barındıran, algısal olarak yaklaştığımız, geçmişe, geleceğe ve şimdiye odaklandığımız bürüncül bir terapi yöntemidir. Dağınık kaydedilmiş bu hikayeye karşı göz hareketleriyle dolayısıyla beynin her iki yarım küresinin (duygusal ve rasyonel) de kullanılmasıyla anı ağlarını harekete geçirerek bireyin duyarsızlaşacağını, rahatsız edici düşünce şiddetinin azalacağını ve yeniden anlamlandırmasına yardım edeceğini savunur. Bu durum bazen kişilere ürkütücü ve üzücü gelebilir fakat zamanla yavaşça duyarsızlaşma başlar. Ayrıca Emdr işlemesi beyin sinir ağları yoluyla daha olumlu ve güçlendirici duyguların, inançların ilgili anılara genellenmesini dolayısıyla da kişinin gelecekte yeni olaylar  karşısında daha olumlu davranacağını belirtir.

Kişinin travmayı yaşadıktan sonra depolanan olayı anlamlandırdığı, zihninde canlanan olumsuz, işlev bozucu düşünceleri ya da olumsuz kendilik inancını yeniden anlamlanlandırmasına yardım eder. Dolayısıyla günümüzde bilinen yanlış bir inancın aksine yaşanan olayları hafızadan silmez, travmatik olayı yeniden anlamlandırmayı sağlar.  Emdr tedavisinin en güçlü yanı nöropsikolojik alanda somut verilerle çalışması ve beyin görüntüleme teknikleriyle sonuçlarının hemen gözlemlenebilmesidir.

Emdr Nasıl Uygulanır ve Ne kadar Sürer?

Genel anlamda kişilerin anı bütünü ortaya çıktığında her anının olumsuzluğu giderilene kadar çalışılır. Bu nedenle seans sayıları da kişisel farklılıklar nedeniyle değişebilmektedir. Bu noktada travmayı daha yüzeysel ele almaktansa derinlemesine incelendiğinde daha verimli sonuçlar elde edildiği görülmektedir. Çokça sorulan sorular arasında Emdr yönteminin hipnoza benzetilmesi yer almaktadır, fakat bu yöntemde hipnoz olma durumu olmamakla birlikte her zaman bilincin açık olduğu fakat kontrolün Emdr terapistinde olduğu bir yöntemdir.  Göz hareketleriyle ya da Emdr cihazlarıyla işitsel ve titreşimsel olarak yapılabilmektedir. Aynı zamanda bu cihazların hiçbir şekilde beyne zarar veren bir yan etkisinin görülmediği bilinmektedir.

Peki Emdr hangi durumlarda kullanılır? 

İlk ortaya çıktığında savaş gazileri, doğal afet mağdurları, kayıplar, taciz, tecavüz gibi travmatik olaylara karşı geliştirilmişken artan popüleriteyle birlikte yapılan birçok araştırma üzerine günlük hayatta okul, aile yaşantısı, iş çevresinde yaşanan olumsuz olaylar ve şiddet mağdurları gibi travmatik olaylarda da etkinliği onaylanmıştır.

Ülkemizde de malesef yaşanan sosyolojik ve psikolojik travmalar nedeniyle EMDR yoğun bir şekilde uygulanmaktadır. Fakat daha önce bahsedildiği gibi büyük travmatik olaylarla birlikte daha küçük travmaların bizde pekiştirdiği durumlarda da kullanılır. Buna örnek olarak; panik bozukluk, (anksiyete) kaygı bozuklukları, obsesif kompulsif bozukluk, ilişkilerde yaşanan sorunlar (aldatılma gibi), depresyon, yas, fobiler, yeme bozuklukları verilebilir. Aynı zamanda çocuk, ergen, yetişkin her yaş grubuna uygulanabilir. Tüm bunların yanında Emdr uygulaması belli bir eğitim gerektiren ve belli başlı uzmanlar tarafından yapılabilecek bir tedavi yöntemidir. Bu nedenle bu yöntemi almadan önce uygulayacak kişinin yeterliliklerini araştırmanız ve uygulamacının uzman olduğuna kesin kanaat getirdikten sonra karar vermeniz tavsiye edilir.

Psikolog M. Berk Karaoğlu

İzmir Terapi ve Psikolojik Danışmanlık Merkezi