Savunma Mekanizmaları

Savunma mekanizmaları bireyin blinçsiz olarak geliştirdiği , olumsuzluklara karşı benliğini koruma amaçlı araçlardır.Kişi savunma mekanizmalarını farkında olmadan kullanır ve sürekli  kullanımı anormal bir hal alabilir.Kişiye o anlık yardım eder  , kalıcı bir çözüme ulaştırmaz.Yoğun olarak savunma mekanizmalarına sığınan bireylerde psikozlar ve nevrozlar görülebilir.

Savunma Mekanizmaları

Özgecilik , Altrüizm

Altrüizm bireylerin kendi içgüdülerini başkalarına yarar sağlayarak doyurmasıdır.Bundan dolayı bu bireyler toplum tarafından çok değer gören insanlar olabilirler.Toplumsal olarak hoş görülmeyecek ya da kişinin kendisinin de hoş görmediği bir düşünceye sahip olunduğu zaman da ortaya çıkabilir ,  buna örnek verecek olursak bir dostunun ilişki içerisinde olduğu birinden aslında etkilenip buna karşın dostuna bu konu da aşırı bir yardım etmesi olabilir.Burada düşünce ‘’ başkasının iyiliğini isteme ‘ şekline bürünmüştür.

Çilecilik , Asetizm

Bireyin toplumsal baskıdan ötürü haz verici faaliyetlerden uzak durması olarak açıklanabilir.Genellikle ergenlerde görülen bir savunma mekanizmasıdır.

Yadsıma , İnkar etme

Bireyin kendisini rahatsız eden , acı veren gerçeklerin kabullenilmeyerek reddedilmesidir.Sevdiği bir insanı kaybeden bir bireyin ‘’ o ölmedi seyahate çıktı’’ tarzında sözlerle kendini savunmasıdır.

Denge Sağlamak , Kompansasyon

Bireyin hissettiği eksikliklerin bilinçötesi yollarla giderilmesi veya kapatılması durumudur.Aşağılık hissi olan bireylerin dikkat çekme veya tanınma isteği olarak geri dönüşü söz konusu olabilir.Daha açıklayıcı bir örnek verecek olursak , kendisini çelimsiz veya güçsüz gören bir bireyin çok büyük bir arabaya sahip olup onu kullanması diyebiliriz.

Yer Değiştirme

Bireyin vereceği bir tepkiyi asıl vereceği kişiye ya da tarafa degil başka bir yöne yönlendirmesidir.Örneğin işte patronuyla geçinemeyen bireyin evde çocuklarına kızıp öfkelenmesi söz konusu olabilir.

Ayrışım

Kişiye acı veya rahatsızlık veren anıların , hislerin veya düşüncelerin bireyin duyarlılığından ayrışımıdır.

Fantazi , Hayal Kurma

Bireyin kendini olduğu gibi değil de olmak istediği gibi düşlemesidir.Bilinçli olarak yapılanlara gün düşleri denilebilir.

İdealleştirme , Ülküleştirme

Bireyin sevdiği nesnelere veya kişilere fazla özellik katması ya da olumlu özelliklerin abartılması durumudur.

Özdeşleşme

Bireyin farkında olmadan kendini başka birine benzetme ya da onun gibi yapma çabasıdır.Basitçe hayran olunan beğenilen kişinin taklit edilmesi olarak ortaya çıkabileceği gibi psikotik bir formda olabilir buna örnek olarak Napolyon , Hz. Muhammed gibi meşhur kimliklerle kendini özdeştirme durumu söylenebilir.

İçe Atma

Sevilen veya nefret edilen objelerin içe atılması durumudur.Her zaman aynı şekilde görülmeyebilir , bazen de sevilen ama ayrı kalınan bir nesne ya da bir kişi içe atılıp onunla iletişime devam etme , özdeşleşme veya içinde yaşatma durumu da görülebilir.

Yansıtma

Kişinin kendi kabul edemediği durumları diğer insanlara yüklemesidir.Bir dersten başarısız olan öğrencinin öğretmen bana taktı demesi buna örnek olarak verilebilir.

Rasyonalizasyon , Haklı Çıkarmak

Bireyin normalde hoşuna gitmeyen ya da kendisini rahatsız eden düşünce veya davranışı       ‘’ kendini haklı çıkararak’’ ya da ‘’mantıklı bir neden bularak’’ daha kabul edilebilir bir hale getirme durumudur.Bir dersten başarısız olan bir öğrencinin ‘’zaten o dersi yararsız buluyorum ve hiç çalışmıyorum ‘’ demesi buna örnek gösterilebilir.

Karşıt Tepki Oluşturma

Kişinin bilinçli olarak kabul edemediği çatışmalar , davranış ve düşüncelerin tam tersine çevirerek yaşamasıdır. Bu savunma mekanizmasını kullanan kişiler etrafındaki insanların da davranışlarını eleştirebilirler.Buna örnek olarak arkadaşının genç bir erkekle görüşmesini eleştiren bir kadın aslında içten içe kendisi de böyle bir durum yaşamak istiyor olabilir.

Bastırma

Kişinin hoşuma gitmeyen , benimseyemediği düşüncelerden , davranışlardan uzaklaşmak istemesi sonucu bunları bilinçaltına itmesi durumu olarak açıklanabilir.

Yüceltme

Kişinin kabul edemediği rahatsızlık duyduğu dürtülerini başka yollarla ‘’yücelterek’’  yapması veya ortaya çıkarmasıdır.Örneğin insanları azarlamak ya da kaba kuvvet kullanmak dürtüsel olarak içinden gelen bir bireyin polis , asker vs. gibi meslekler seçip , bu davranışlarını yücelterek yaşaması söylenebilir.

Psikolog M. Berk Karaoğlu

İzmir Terapi ve Psikolojik Danışmanlık Merkezi